Szachy to strategiczna gra planszowa dla dwóch graczy. Bukmacherzy wystawiają kursy na mistrzostwa świata, turniej pretendentów i pozostałe najważniejsze turnieje szachowe.

W porównaniu do innych dyscyplin sportowych szachy to bardzo specyficzna gra, gdyż o zwycięstwie nie decyduje ani siła mięśni, ani fizyczne umiejętności czy powtarzalność dokładnych uderzeń, tylko siła umysłu.

O sukcesie w szachach decyduje pamięć oraz logiczne i analityczne myślenie, bardzo ważne jest też przygotowanie psychiczne oraz przygotowanie debiutowe do partii z konkretnym przeciwnikiem. Aby prezentować arcymistrzowski poziom gry, niezbędny jest wieloletni trening. Siłę gry w szachach obrazuje ranking FIDE.

Zasady gry w szachy

W partii szachów zawsze udział bierze dwóch zawodników, a rozgrywka toczy się na 64-polowej planszy, zwanej szachownicą. Każdy z zawodników posiada zestaw bierek w odmiennym kolorze (białe, czarne), po osiem pionów i osiem figur.

Celem partii szachów jest „zamatowanie” króla przeciwnika. Mat to sytuacja, w której król przeciwnika nie może uciec przed szachem.

W szachach możliwe są trzy wyniki partii:

• wygrana białych;
• remis;
• wygrana czarnych.

W każdej partii zawodnicy mają określony czas na grę, rozgrywka może toczyć się w bardzo rozmaitych tempach:

• bullet chess – od 1 minuty do 3 minut na całą partię;
• szachy błyskawiczne (blitz) – do 10 minut na partię;
• szachy szybkie (aktywne) – co najmniej 10 minut na partię;
• szachy klasyczne (turniejowe) – co najmniej 1 godzina na partię;
• szachy korespondencyjne – co najmniej 1 dzień na ruch.

Turnieje na najwyższym szczeblu rozgrywane są w tempie: 2 godziny na pierwsze 40 ruchów + 1 godzina na kolejne 20 ruchów + 15 minut na dokończenie partii i 30 sekund za każdy ruch.

Wbrew obiegowym opiniom partia szachów wcale nie musi być powolnym i nudnym starciem dwóch starszych panów. Poniżej partia Daniel Rensch (2 min) – Magnus Carlsen (1 min).

https://www.youtube.com/watch?v=rGEWzOv5Bc0

Historia szachów

Nie jest znane dokładne pochodzenie szachów. Gra została wymyślona na Bliskim Wschodzie około VI wieku naszej ery. Jako kolebkę szachów wskazuje się Persję, Indie i Chiny.

Do Europy szachy przywędrowały w XII wieku. W 1886 roku pierwszym oficjalnym mistrzem świata w szachach został austriacki arcymistrz Wilhelm Steinitz. W roku 1924 została powołana Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE). W drugiej połowie XX wieku szachy zostały całkowicie zdominowane przez rosyjskich szachistów. W ciągu 50 lat mistrzostwo świata zdobywali: Michaił Botwinnik, Wasilij Smysłow, Michaił Tal, Tigran Petrosjan, Boris Spasski, Anatolij Karpow, Garri Kasparow, Władimir Kramnik, Aleksander Chalifman. Jedynie w 1972 roku genialny Amerykanin Bobby Fischer na chwilę przerwał hegemonię Rosjan. Historię tego niezwykłego pojedynku opowiada film z 2014 roku Pawn Sacrifice.

Pod koniec XX wieku najbardziej rozpoznawalnym i medialnym szachistą był Garri Kasparow. Genialny Rosjanin pokonał w 1985 roku Anatolija Karpowa i w wieku 22 lat i 6 miesięcy został najmłodszym mistrzem świata w szachach. Mistrzowski tytuł Kasparow dzierżył przez 15 lat, aż do 2000 roku, kiedy to pokonał go Władimir Kramnik. W latach 1996–1997 Kasparow rozegrał dwa słynne pojedynki z komputerem Deep Blue, działającym na oprogramowaniu IBM. Pierwszy mecz, mimo porażki Kasparowa w jednej partii, zakończył się zwycięstwem człowieka 4–2. W 1997 roku ulepszona wersja Deep Blue pokonała Kasparowa 3,5–2,5. Fakt ten jest uważany za początek dominacji komputerów. Historię pojedynku człowieka z komputerem bardzo przystępnie opisuje Kacper Bartosiak na łamach weszlo.pl.

W XXI wieku mistrzostwo w szachach przez kilka lat dzierżył znany z bardzo szybkiej gry Hindus Viswanathan Anand. W 2013 roku Anand został pokonany przez cudowne dziecko szachów Norwega Magnusa Carlsena w stosunku 6,5–3,5. Magnus Carlsen w wieku 22 lat został drugim po Kasparowie najmłodszym szachowym mistrzem świata.

Szachy w Polsce

Spora liczba Polaków przygodę z szachami rozpoczyna już w przedszkolu, jednak zdecydowana większość pozostaje na poziomie amatorskim. W ostatnich latach najlepszymi polskimi szachistami są Radosław Wojtaszek i Jan-Krzysztof Duda, którzy z rankingiem w okolicach 2750 zajmują miejsca w top 50 świata. Wojtaszek, który w latach 2010–2014 sekundował Anandowi w trakcie meczów o mistrzostwo świata, ma na swoim koncie zwycięstwo w 2015 roku nad aktualnym mistrzem świata Magnusem Carlsenem. W 2018 roku do światowej czołówki przebojem wkroczył młody Polak Jan-Krzysztof Duda. W grudniu 2018 roku Duda został wicemistrzem świata w szachach błyskawicznych w turnieju World Blitz Chess Championship rozegranym w Sankt Petersburgu. Złoty medal przegrał z aktualnym mistrzem świata Magnusem Carlsenem jedynie o pół punktu. Duda jest obecnie największą polską nadzieją w szachach.

Niestety na seniorskiej arenie międzynarodowej polscy szachiści nie święcili spektakularnych triumfów – ani indywidualnie, ani drużynowo. W 2016 roku historyczny sukces na igrzyskach olimpijskich w Baku odniosły kobiety, zdobywając srebrny medal (złoto dla USA, brąz dla Ukrainy). W 2018 roku na olimpiadzie w Batumi drużyna mężczyzn zajęła bardzo wysokie 4. miejsce.

Rodzaje zakładów bukmacherskich na szachy

• Wynik partii – wygrana pojedynczej partii (wygrana białych/ remis/ wygrana czarnych)
• Zwycięzca meczu – zwycięstwo w meczu o mistrzostwo, wygrywa zawodnik z większą łączną sumą punktów po 12 partiach
• Handicap na mecz – standardowy punktowy handicap azjatycki
• Over/under na liczbę ruchów w partii
• Zwycięzca lub top 3 w turnieju szachowym

Legaln bukmacherzy do typowania szachów

Prym wśród bukmacherów odpowiednich do obstawiania szachów wiodą bukmacherzy rosyjscy, niedostępni obecnie dla Polaków.

• Bukmacherzy rosyjscy – bardzo szeroka oferta zakładów na najważniejsze turnieje szachowe, wysokie kursy, dobra oferta i kursy, kursy na partie cyklu FIDE Grand Prix
• LV BET – chyba jako jedyny legalny bukmacher oferuje kursy na niemiecką Bundesligę szachową, dużo międzynarodowych turniejów
• STS – kursy na wynik partii w dużych turniejach międzynarodowych
• Fortuna, ETOTO – zakłady na szachy pojawiają się sporadycznie, średnie kursy

Przed rozgrywkami mistrzostw świata i najważniejszych turniejów szachy incydentalnie pojawiają się też u legalnych bukmacherów forBET, Totolotek i TOTALbet. Bukmacher forBET ma wystawiony długoterminowy zakład „Czy Polak zostanie mistrzem świata w szachach do końca roku 2024?” (link) po kursie 100. Największa polska szachowa gwiazda, Jan-Krzysztof Duda, zajmuje według rankingu FIDE 18 miejsce. Jeżeli ktoś wierzy w dalszy rozwój młodego, 21-letniego Polaka, może rozważyć ten zakład.

Ciekawe linki i serwisy szachowe

• chess.com – największy serwis szachowy online. Aktualności, szkoła szachowa, umożliwia grę z przeciwnikami z całego świata
• lichess.org – alternatywa dla chess.com do darmowej gry w szachy online
• chess24.com – aktualności ze świata szachów ze wszystkich bieżących turniejów
• database.chessbase.com – darmowa, największa i stale aktualizowana baza partii szachowych
• pzszach.pl – Polski Związek Szachowy

Szachy w zakładach bukmacherskich

Aby odnosić sukcesy w typowaniu szachów u bukmachera, niezbędna jest znajomość zasad i realiów rozgrywania partii szachowej oraz realiów panujących na turniejach szachowych. Doświadczenie typerskie i sportowe z innych dyscyplin sportowych na nic się tutaj nie przyda.

W pierwszych latach XXI wieku, kiedy bukmacherzy zaczynali wchodzić do internetu i powiększać swoją ofertę o nowe sporty, m.in. szachy, często widzianym błędem były mocno zawyżone kursy na remis, wynikające ze złego oszacowania szans na wynik remisowy.

W szachach amatorskich remis zdarza się rzadko, zwykle w trakcie partii gracze popełniają tyle poważnych błędów, że prędzej czy później któryś z graczy wykorzysta przewagę i zamatuje przeciwnika.

Wraz ze wzrostem poziomu gry liczba błędów drastycznie się zmniejsza, a na poziomie arcymistrzowskim w partii występują już jedynie minimalne błędy, dlatego na najwyższym poziomie w szachach większość partii kończy się remisem. Kursy bukmacherskie na partię arcymistrzów o podobnym rankingu (sile gry) powinny wyglądać:

3,50 – 1,55 – 7,60

Najbardziej prawdopodobnym wynikiem jest remis (1,55), a następnie zwycięstwo białymi (3,50), gdyż pierwszy ruch faworyzuje białe i to zawodnik grający białym kolorem statystycznie wygrywa więcej partii. W rozgrywkach arcymistrzów w 2015 roku w 37,50% przypadków wygrywały białe, w 34,90% był remis, a w 27,60% wygrywały czarne.

Mistrzostwa świata 2016 w szachach

W dniach 11–30 listopada 2016 roku rozgrywane były w USA, w Nowym Jorku, mistrzostwa świata w szachach. Obecny mistrz, Norweg Magnus Carlsen, obronił tytuł w starciu z Rosjaninem Siergiejem Kariakinem. Pojedynek zakontraktowany był na 12 partii w klasycznym tempie. Mecz okazał się bardzo zacięty, w ciągu 12 partii każdy zawodnik wygrał po jednej i był wynik 6–6. Dogrywka trwała cztery partie w przyspieszonym tempie.

Magnus Carlsen wygrał dogrywkę 3–1 i obronił tytuł mistrza świata. Na uwagę zasługuje ostatnia partia dogrywki, w której mistrz świata w decydującym momencie poświęcił hetmana i dał Kariakinowi efektownego mata!

Mistrzostwa świata 2018 w szachach

W listopadzie 2018 roku w Londynie odbył się kolejny mecz o mistrzostwo świata w szachach. Tym razem Carlsen wygrał z Amerykaninem włoskiego pochodzenia Fabiano Caruaną. Pojedynek był mało ciekawy, obaj gracze większy nacisk kładli na zabezpieczenie własnej pozycji niż na atakowanie przeciwnika.

We wszystkich 12 partiach padł remis. Następnie w dogrywce Magnus Carlsen pewnie wygrał 3–0 i obronił tytuł mistrzowski.

Mistrzostwa świata 2020 w szachach

W 2020 roku odbędą się kolejne mistrzostwa, ale jeszcze nie wiemy, z kim zmierzy się Carlsen. W 2019 roku zostanie rozegrany turniej pretendentów.