8,3 miliona Polaków, czyli 26% społeczeństwa, przynajmniej raz w życiu zmagało się z zaburzeniami psychicznymi, jednak dostęp do specjalistycznej pomocy pozostaje ograniczony.

Fundacja Pomagam.pl we współpracy z SWPS Innowacje opublikowała raport „Ważne słowa na P. O pieniądzach, psychoterapii i psychiatrii w Polsce”. Jest to pierwsze w Polsce opracowanie, które szczegółowo analizuje problemy związane z finansowaniem zdrowia psychicznego oraz dostępnością pomocy terapeutycznej. Raport łączy dane liczbowe z komentarzami ekspertów, aby wskazać, jak daleka droga dzieli nas od skutecznych i dostępnych rozwiązań w tej dziedzinie.

Gigantyczny wzrost liczby zbiórek na zdrowie psychiczne
Z danych serwisu Pomagam.pl wynika, że w latach 2016–2023 liczba zbiórek na leczenie psychiatryczne wzrosła o niemal 500%. W 2016 roku hasła związane z psychiatrią pojawiały się w jednej na 400 zbiórek, a w 2023 roku było to już jedna na 85. Podobnie w przypadku zbiórek na psychoterapię – ich liczba zwiększyła się aż o 250%.

Problemy zdrowia psychicznego stają się coraz bardziej widoczne w Polsce, a jednocześnie rosną koszty prywatnego leczenia, co zmusza wiele osób do poszukiwania wsparcia finansowego w internecie. W ocenie ekspertów jest to wyraźny sygnał, że system publicznej opieki zdrowotnej nie nadąża za rzeczywistymi potrzebami pacjentów.

Dostępność specjalistów: kolejki i wysokie koszty
Z raportu wynika, że w publicznej służbie zdrowia funkcjonuje obecnie 1386 placówek oferujących dostęp do psychologa, jednak średni czas oczekiwania na wizytę wynosi aż 128 dni. Najkrótszy czas oczekiwania odnotowano w województwie świętokrzyskim (32 dni), a najdłuższy w województwie pomorskim (212 dni).

Dla porównania, w sektorze prywatnym czas oczekiwania liczony jest w dniach lub tygodniach, ale to rozwiązanie jest dostępne wyłącznie dla osób, które mogą pozwolić sobie na wysokie koszty. Jak wskazano w raporcie, refundacja sesji psychoterapeutycznej przez NFZ wynosi średnio 133 złote, podczas gdy cena takich usług w prywatnych gabinetach wielokrotnie przewyższa tę kwotę.

Zdaniem autorów raportu, obecna sytuacja przypomina „stomatologizację” psychiatrii i psychoterapii – usługi te, choć dostępne, w coraz większym stopniu stają się domeną sektora komercyjnego.

Zdrowie psychiczne w liczbach: niedobory specjalistów i łóżek szpitalnych
W Polsce w 2022 roku na 100 tysięcy mieszkańców przypadało jedynie 13,4 psychiatrów – to jeden z najniższych wyników w Unii Europejskiej. Gorzej sytuacja wygląda jedynie w Hiszpanii i Bułgarii. W Centralnym Rejestrze Lekarzy RP zarejestrowanych jest obecnie 4664 psychiatrów oraz 563 psychiatrów dziecięcych. Chociaż liczba specjalistów rośnie, tempo tego wzrostu jest niewystarczające, by sprostać rosnącym potrzebom społeczeństwa.

Podobnie sytuacja wygląda z liczbą łóżek na oddziałach psychiatrycznych – w Polsce wskaźnik ten wynosi 62,4 na 100 tysięcy mieszkańców, co zbliża nas do średniej unijnej (71,8). Jednak wciąż pozostajemy daleko w tyle za takimi krajami jak Belgia (140,7) czy Niemcy (131,3).

Raport jako wezwanie do działania
Publikacja „Ważne słowa na P.” to nie tylko zbiór danych, ale także apel o zmianę. Zdaniem Dobrosławy Gogłozy, prezeski Fundacji Pomagam.pl, problemy zdrowia psychicznego dotykają nas wszystkich – bezpośrednio lub pośrednio. „Nie możemy mówić, że to nie nasza sprawa. Problemy ze zdrowiem psychicznym mogą dotyczyć naszych bliskich, przyjaciół, współpracowników. Musimy zacząć szukać lepszych rozwiązań” – podkreśla Gogłoza.

W raporcie zaprezentowano rekomendacje dotyczące poprawy finansowania zdrowia psychicznego, skrócenia czasu oczekiwania na wizyty u specjalistów oraz zwiększenia liczby dostępnych miejsc w placówkach publicznych.

Eksperci o raporcie
Raport powstał we współpracy z czołowymi ekspertami w dziedzinie zdrowia psychicznego, w tym prof. Agatą Szulc, prof. Piotrem Gałeckim i dr Joanną Gutral. Jak wskazują autorzy, celem publikacji jest wywołanie dyskusji i aktywizacja decydentów do wdrażania systemowych zmian.

Raport można pobrać za darmo na stronie: pomagam.pl/zdrowie-psychiczne.

O autorach raportu

• Fundacja Pomagam.pl – Organizacja non-profit, której misją jest wspieranie kultury pomagania w Polsce. Fundacja powstała przy serwisie Pomagam.pl, umożliwiającym zakładanie darmowych zbiórek na leczenie, rehabilitację oraz inne potrzeby.
• SWPS Innowacje – Spółka celowa Uniwersytetu SWPS, realizująca projekty z zakresu zdrowia psychicznego, wellbeingu i innowacji społecznych.