Sklep Google Play, App Store oraz Microsoft Store to miejsca, w których możemy znaleźć bardzo wiele aplikacji monitorujących zachowania i pozwalających wyznaczać sobie cele. Wiele osób na co dzień korzysta z aplikacji mierzących kroki i przebyte kilometry, aplikacji pozwalających zaplanować skuteczną i zdrową dietę, pomagających w utrzymaniu masy mięśniowej, a także w pozbyciu się niepożądanych czy szkodliwych zachowań i uzależnień.

Wszystkie łączy jedno kluczowe słowo – cel. Cel, który sami sobie wyznaczamy, dążymy do jego osiągnięcia, a często także rywalizujemy w tej dziedzinie z innymi użytkownikami, dzielimy się swoimi doświadczeniami na portalach społecznościowych i bierzemy udział w wyzwaniach, za które otrzymujemy nagrody. W efekcie rzadko kiedy wychodzimy poza poziom rywalizacji, a wymierne efekty dla naszego zdrowia okazują się ledwie zauważalne. Rywalizacja bowiem rodzi frustrację związaną z tym, że inni są od nas lepsi, przejechali więcej kilometrów, szybciej udało im się zrzucić zbędne kilogramy, a my sami zamiast koncentrować się na osiąganiu wyznaczonych celów skupiamy się na walce z innymi.

Na podobnej zasadzie działają aplikacje mające na celu pomoc w walce z nałogiem. Dotyczą przeważnie dwóch najczęściej spotykanych nałogów czyli uzależnienia od nikotyny i alkoholu, a ich działanie opiera się głównie na monitorowaniu tego jak długo udaje nam się zachowywać abstynencję i jak przekłada się to na realne korzyści dla naszego zdrowia lub portfela. Przeliczanie godzin abstynencji na wartości liczbowe określające np. „wydłużenie życia” o daną ilość minut w przypadku niepalenia papierosów lub „ilość zaoszczędzonych pieniędzy” w sytuacji kiedy zrezygnowaliśmy z zakupu kolejnej butelki alkoholu ma sens i z pewnością jest w stanie przekonać wiele osób do przynajmniej zastanowienia się nad rzuceniem nałogu, ale w żaden sposób nie ułatwia zbadania jego natury. Nie pozwala także sprawdzić, co tak naprawdę kieruje uzależnionym, jakie uczucia w nim wywołuje ani nie pomaga przeciwstawić się tym uczuciom. Aplikacje te często mają tak wiele funkcji i pozwalają na wprowadzanie takiej ilości danych, które następnie są przeliczane i wyświetlane na różne sposoby, że sama ich obsługa wymaga codziennie sporo czasu i sprowadza się do ciągłego „siedzenia z nosem w telefonie”, a czy to przypadkiem nie jeden z częściej spotykanych nałogów XXI wieku?

Bezpłatna aplikacja polskich psychologów

W dniach 7–13 listopada odbył się Europejski Tydzień Odpowiedzialnej Gry. Spośród działających w Polsce legalnych bukmacherów tylko Fortuna uznała, że informowanie graczy na temat odpowiedzialnej gry nie powinno ograniczać się jedynie do wymaganych prawnymi regulacjami formułek zawartych na stronach internetowych firm bukmacherskich. Oprócz materiałów informacyjnych wyświetlanych na stronie, w aplikacji i mediach społecznościowych, gracze otrzymali także możliwość wypełnienia ankiety pozwalającej zbadać czy zakłady bukmacherskie są jeszcze rozrywką czy już problemem oraz kontakt do wyspecjalizowanych instytucji zajmujących się pomocą osobom uzależnionym.

Dla osób, które przegapiły Tydzień odpowiedzialnej gry z Fortuną albo chciałyby się dowiedzieć więcej na temat własnych nawyków związanych z odpowiedzialną grą lub czują, że powoli tracą kontrolę nad towarzyszącymi jej emocjami i zastanawiają się jak zerwać z hazardem, przychodzącą z pomocą naukowcy z Polskiej Akademii Nauk. Dr hab. Mateusz Gola i mgr Maciej Skorko, specjaliści z Instytutu Psychologii PAN od blisko dekady zajmują się badaniami nałogów, głównie tych mniej popularnych, takich jak uzależnienie od gier komputerowych, pornografii czy właśnie hazardu. Obaj pełnią funkcję badaczy w Ogólnopolskim Badaniu Nałogów, programie finansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu „PredictWatch: Udoskonalenie oraz wprowadzenie na rynek innowacyjnych usług predykcji i redukcji ryzyka nawrotów w uzależnieniach”.

Ogólnopolskie Badanie Nałogów to przede wszystkim akcja prowadzona online pozwalająca naukowcom lepiej zrozumieć naturę nałogu, a badani mogą w prosty sposób przyczynić się do powstania w przyszłości skutecznych metod walki z uzależnieniami. Na głównej stronie OBN znajdziemy krótką ankietę, która pozwoli sprawdzić czy np. uzależnienie od hazardu to faktycznie problem, który może nas dotyczyć. Przeprowadzając krótki test zostaniemy poinformowani z jakimi uzależnieniami możemy mieć problem, zaś do ich bardziej szczegółowego zbadania posłuży nam specjalnie powstała do tego celu aplikacja o swojsko brzmiącej nazwie – Nałogometr.

Nałogometr to bezpłatna aplikacja powstała na urządzenia z systemem Android i dostępna jak dotąd tylko w sklepie Google Play, jednak twórcy obiecują, że wkrótce pojawi się także wersja na iPhone’y. Głównym celem aplikacji jest zbieranie przez 30 dni danych pozwalających ocenić jakie czynniki, zachowania bądź sytuacje z życia codziennego sprawiają, że wzrasta lub spada odczuwanie głodu nałogowego. Badanie jest całkowicie anonimowe (sam dostęp do aplikacji dodatkowo zabezpieczamy kodem PIN), a dane z aplikacji po miesiącu posłużą do wygenerowania indywidualnego raportu końcowego. Tam będziemy mogli sami zobaczyć jak pozornie niezwiązane ze sobą czynniki wpływają na rozwój bądź zahamowanie chęci sięgnięcia po nadużywaną substancję lub powtórzenie szkodliwego dla nas zachowania. Nałogometr to jak dotąd jedyna aplikacja dla uzależnionych, w której oni sami udzielając szczerych odpowiedzi, mogą monitorować na bieżąco rozwój nałogu ale też znaleźć podpowiedzi i rady jak z danym nałogiem walczyć. Zastanawiasz się jak postępować z osobą uzależnioną od hazardu? A może sam nie wiesz jak zerwać z hazardem a wizyta w specjalistycznej poradni wydaje ci się krępująca? Spróbuj na początek zainstalować Nałogometr i sam sprawdź czy faktycznie masz problem.

Nałogometr – jak to działa?

Działanie aplikacji Nałogometr jest bardzo intuicyjne, a ona sama w kilku prostych krokach poprowadzi nas przez proces konfiguracji, w którym określimy z jakimi substancjami lub zachowaniami mamy szczególny problem. A jest z czego wybierać: alkohol, kokaina, objadanie się, hazard, granie w gry komputerowe, środki halucynogenne, heroina, marihuana, nikotyna, dopalacze, środki przeciwbólowe, oglądanie pornografii, kompulsywny seks oraz inne, zdefiniowane przez użytkownika. Z tej samej listy możemy także wybrać uzależnienie towarzyszące, jeśli takowe posiadamy. Zostajemy przeniesieni do ankiety wstępnej, po wypełnieniu której możemy rozpocząć 30-dniowe badanie.

Trzy razy dziennie, o zdefiniowanych przez użytkownika porach, aplikacja będzie nam wysyłać przypomnienia o przeprowadzeniu krótkiego badania ankietowego na temat naszego aktualnego samopoczucia, tego kiedy ostatnio ulegliśmy zdefiniowanemu nałogowi i w zależności od tego czy odpowiedź była twierdząca czy nie, zapyta o powody lub sposoby na to jak nie poddać się pokusie. Wreszcie zapyta o takie rzeczy jak odczuwany lęk, presję, poziom zmęczenia czy ogólne uczucie samotności. Łącznie 12 zwięzłych pytań, na podstawie których w ciągu 30 dni trwania badania powstaną wykresy obrazujące zmieniające się na przestrzeni miesiąca poszczególne czynniki. Ponadto w zakładce „Ankiety” codziennie będą pojawiać się nieco dłuższe badania mające za zadanie sprawdzić np. skalę depresji i lęku oraz nasze chęci poszukiwania doznań.

Czy warto korzystać z Nałogometru?

Po głębszym zastanowieniu rodzi się pytanie czy aplikacja wysyłając kilka razy dziennie ankiety i powiadomienia nie odniesie odwrotnego skutku i nie zacznie po prostu przypominać o nałogu. Przeprowadzane przed udostępnieniem aplikacji testy pokazują, że jako pomoc w badaniach naukowych aplikacja stała się bardzo przydatna. Badani twierdzili, że dała im możliwość głębszego wglądu w siebie i skłoniła do zastanowienia nad prawdziwą naturą nałogu oraz faktycznymi czynnikami powodującymi chęć sięgnięcia po daną substancję. A co z nawrotami?

„Nawroty to olbrzymi problem. Słabo go rozumiemy. W przypadku alkoholu 65% osób, które kończy z powodzeniem terapię – czy to w ośrodkach zamkniętych, czy ambulatoryjną – wraca do nałogu w ciągu dwóch lat. W przypadku substancji takich jak heroina jeszcze trudniej jest zerwać z nałogiem: nawrotu doświadcza ponad 80% próbujących zerwać z nałogiem. W przypadku hazardu jest to również około 70-80% osób” – informują badacze z Instytutu Psychologii PAN.

Jak widać, uzależnienie od hazardu to jeden problem, ale wyjście z niego bywa dużo trudniejsze niż sam nałóg. Przy pomocy aplikacji Nałogometr psychologowie chcą przede wszystkim lepiej zrozumieć potrzeby osób uzależnionych oraz określić pewne powtarzające się wzorce i różnice zachowań towarzyszących konkretnym nałogom. „Jesteśmy świadomi, że nasze badania nie są możliwe bez aktywnego zaangażowania osób z nałogami. To one są największymi ekspertami w problemie, z którym się borykają. Bo np. ktoś uzależniony od pornografii lub alkoholu najlepiej wie, jak to uzależnienie wygląda od środka i co w rzucaniu tego nałogu pomaga. Zachęcamy więc osoby z nałogami, by udostępniły nam swą wiedzę do dalszych analiz” – tłumaczy dr Gola.

Jeśli nie wiesz jak postępować z osobą uzależnioną od hazardu, spróbuj namówić ją na zainstalowanie Nałogometru i pozwól jej samej przekonać się czy zakłady bukmacherskie to dla niej wciąż tylko rozrywka czy już realny problem. Globalne wyniki badań nie zostały jeszcze nigdzie opublikowane ale dotychczas polską aplikację pobrało ponad 10 tysięcy osób, co wydaje się całkiem niezłym wynikiem. Aplikacja pozwala na bezpośredni anonimowy kontakt z autorami. Można zgłaszać uwagi, raporty o błędach i sugestie dalszego rozwoju, a sama aplikacja jest wciąż udoskonalana i może być bardzo pomocna w walce z uzależnieniami. Ogólnopolskie Badanie Nałogów możemy śledzić także na Facebooku pod adresem https://www.facebook.com/Nalogometr/

A jak Wy oceniacie formę badania w której sami stajecie się ekspertami? A może korzystacie z jakichś aplikacji pomagających w zmianie złych nawyków? Zachęcam do dzielenia się wszelkimi uwagami i doświadczeniami w komentarzach.